We scrollen, zien en geloven. Adviezen komen van overal en worden geloofwaardig gepresenteerd. Het komt van een coach op Instagram, een vlogger met acne-ervaring of een TikTokker die in vijftien seconden uitlegt waarom het product dat zij gesponsord krijgt een wondermiddel voor alles is.

Dit zijn vaak halve waarheden of onwaarheden die ze geloofwaardig overbrengen. Maar waarom voelt dat voor sommigen betrouwbaarder dan een consult bij de huisarts, pedicure of andere zorgprofessional?

De kracht van herkenning

We vertrouwen mensen die op ons lijken. Dat is een simpel psychologisch reflex. Een vrouw die haar eczeem onder controle kreeg met smoothies en probiotica voelt voor iemand met dezelfde klachten herkenbaar en haalbaar. Een arts die praat over genetische aanleg, huidbarrière en immuunrespons klinkt afstandelijk. Het resultaat: de vrouw wint, ook zonder gelijk of bewijs.

Veel professionals merken het dagelijks. “Maar ik zag op TikTok dat eczeem komt door darmen, dus ik wil geen zalf meer.” De professional staat dan niet alleen tegenover de patiënt, maar ook tegenover een leger aan online meningen die voor de patiënt vertrouwd voelen.

Manipuleren met beelden

Een TikTok waarin een moeder haar baby insmeert met “chemische troep” blijft langer hangen dan een dokter die uitlegt dat SPF30 tot 97% van de UVB-straling filtert. Ons brein onthoudt emoties beter dan feiten. Vooral boosheid, onzekerheid en angst krijgen onze aandacht. Influencers en marketeers weten dit maar al te goed en spelen hier op in. Zo word het lastig om te achterhalen wat wel écht is. Gelukkig hebben we hiervoor de wetenschap, waarbij je resultaten kunt testen. Wanneer deze resultaten keer op keer dezelfde uitkomst bieden kun je zonder twijfel bepalen wat wél en wat niét werkt.

Een voorbeeld? Denk aan filmpjes waarin iemand laat zien hoe bijv. eczeem ‘verdween’ na een maand zonder gluten. Zulke persoonlijke verhalen krijgen miljoenen views, terwijl de medische nuance, dat dit slechts voor een klein deel van de mensen geldt, vaak geen aandacht krijgt. Het gevolg: een illusie van een oplossing, zonder bewijs.

Simpele oplossingen voor moeilijke problemen

“Eczeem komt door voeding.” Het klinkt logisch, duidelijk en het geeft hoop. Want als je weet wat de oorzaak is, kun je het zelf oplossen. Maar de werkelijkheid is complexer: eczeem ontstaat meestal door een mix van aanleg, huidbarrièreproblemen en omgeving. Toch verliest nuance het van eenvoud.

Ons brein kiest liever voor informatie die makkelijk voelt (cognitive ease) dan voor informatie die klopt maar complex is. Dit verklaart waarom een kort filmpje met een simpele boodschap sterker overtuigt dan een consult van twintig minuten vol medische termen. Psychologische mechanismen zoals social proof: we geloven wat anderen laten zien, en de availability bias: wat makkelijk te herinneren is, voelt betrouwbaar, werken hierbij in het voordeel van influencers.

Valse autoriteiten

Op sociale media werkt autoriteit anders. Geen diploma’s, onderzoeken of richtlijnen, maar zachte kleuren, verzorgde video’s en medische termen zonder context. Het oogt professioneel en dus voelt het betrouwbaar. Ons brein vertrouwt de verpakking, zelfs als de inhoud wankel is. Check dus altijd de bronnen voordat je iets als waarheid aanneemt.

Wat kun je als zorgverlener doen?

Luisteren en je antwoord onderbouwen. Feiten alleen overtuigen niet. Het begint bij nieuwsgierigheid en begrip kweken. Daarom hieronder enkele tips hoe om te gaan met misinformatie:

• Vraag wat de patiënt aansprak in het filmpje dat ze geloven
• Erken de behoefte achter het filmpje: grip, zekerheid, erkenning.
• Leg daarna het verschil uit tussen een persoonlijke ervaring en gevalideerde kennis.
• Denk visueel: gebruik plaatjes of animaties. Gebruik de kracht van beeld zoals influencers doen.
• Gebruik daarbij eenvoudige taal en voorbeelden uit de praktijk. Niet alleen cijfers, maar ook verhalen die raken.
• Werk met metaforen: “Zie je microbioom als een tuin. Chemische antischimmel middelen zetten de tuin in brand om de vos te verjagen. FungiSmart stuurt een hond de tuin in om diezelfde vos te verjagen, zo blijft je tuin in orde.”

Conclusie

Mensen geloven influencers niet omdat ze gelijk hebben, maar omdat ze herkenbaar, eenvoudig en emotioneel communiceren. Artsen en zorgprofessionals verliezen daardoor onterecht de wedstrijd om vertrouwen. Het antwoord ligt niet in harder roepen, maar in slimmer aansluiten bij de behoefte van de cliënt. Expertise overtuigt pas écht als deze verpakt is in menselijke taal.

Heb jij hier ervaring mee in jouw salon? Of weet je een goede manier om hiermee om te gaan? Laat het ons weten in de reacties of via onze HFL Professionals Facebookpagina!